CENTRUM TERAPII
I ROZWOJU OSOBOWOŚCI
WAŻNE POJĘCIA
PSYCHOLOGICZNE
Poznaj najważniejsze pojęcia dotyczące obszaru psychologii i poszerz swoją wiedzę.
TRAUMA A ZESPÓŁ STRESU POURAZOWEGO
Post Traumatic Stress Disorder, w skrócie PTSD (po polsku np. zespół stresu pourazowego). PTSD zdefiniowano jako zaburzenie obejmujące trzy grupy objawów: odtwarzania traumy, unikania i nadmiernego pobudzenia.
Jako warunek podano ich wystąpienie po doświadczeniu związanym z zagrożeniem życia, które wtedy określono jako „wykraczające poza zakres normalnych ludzkich przeżyć” – podając równocześnie przykłady takich zdarzeń – m. in. walka podczas wojny, klęska żywiołowa, pożar.
Wprowadzenie PTSD i wyróżnienie jako traumatycznych zdarzeń, związanych z konfrontacją ze śmiercią, było związane z tym, że w latach siedemdziesiątych dwudziestego wieku. Zwłaszcza po zakończeniu wojny amerykańskiej w Wietnamie, pojawiły się liczne doniesienia zarówno w mediach, jak też w czasopismach naukowych wskazujące na to, że byli żołnierze, weterani, którzy wracali do kraju (było ich ponad milion), przejawiali bardzo dużo problemów: bezrobocie, uzależnienie od narkotyków i od alkoholu, rozwody, zatargi z prawem. Okazało się, że ci ludzie mają bardzo dużo problemów psychicznych. Obejmowały one m. in. takie objawy jak np. koszmarne sny, widzenie na jawie traumatycznych scen z przeszłości, nadmierną czujność - jakby stałe oczekiwanie niebezpieczeństwa, trudności z koncentracją, wybuchy gniewu.
W kolejnych edycjach DSM (w 2013 roku opublikowano DSM-5) wprowadzono pewne zmiany zarówno w definicji traumatycznego zdarzenia (uzupełniono ją nie tylko o doświadczenie bycia świadkiem gwałtownej śmierci lub dowiedzenie się o tym, że dotknęła ona bliską osobę, ale także explicite wskazano przemoc seksualną, a także doświadczenia związane z pracą policjantów, strażaków, ratowników medycznych – obejmujące np. transport zwłok, widok zmasakrowanych ciał.
Wyniki badań pokazują jednak, że różne traumy niosą ze sobą zróżnicowane skutki, jeśli chodzi o konsekwencje dla psychiki.
Traumy związane z interpersonalną przemocą wiążą się z największym ryzykiem. We wspomnianym World Mental Health Survey którego wyniki opublikowano w 2017 roku, stwierdzono, że najwyższe ryzyko wystąpienia PTSD było związane z gwałtem (13,1%), inną napaścią seksualną (15.1%), byciem obiektem stalkingu (9.8%) i nieoczekiwaną śmiercią bliskiej osoby (11.6%).
~ Za prof. dr hab. Mają Lis-Turlejska
AUTYZM
Zaburzenia należące do spektrum autyzmu (ang. ASD – autism spectrum disorder) obejmują rozmaite wyzwania rozwojowe w zakresie: porozumiewania się, myślenia, rozwoju społecznego, umiejętności poznawczych, zainteresowań i form aktywności, a także umiejętności motorycznych. Nasilenie poszczególnych trudności w różnych wymiarach spektrum jest znacząco odmienne u poszczególnych osób i może powodować zarówno funkcjonowanie na poziomie głębokiego upośledzenia u jednych, jak i pozwalać na funkcjonowanie całkowicie samodzielne u innych osób, że słabszym nasileniem objawów
~ Goldstein i in., 2017
KLASYFIKACJA AUTYZMU WG ICD 10
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) opracowała Międzynarodową Statystyczną Klasyfikację Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD – 10.
Pojawia się inna perspektywa – przyjmuje się, że jest to spektrum autyzmu, w którym są różne odcienie i jednym z takich odcieni jest zespół Aspergera. ICD – 11 bierze pod uwagę różne stopnie zaburzeń rozwoju intelektualnego lub upośledzenia czynnościowego/funkcjonalnego języka, które są podstawą klasyfikacji stopnia autyzmu.
Według ICD 10 autyzm zalicza się do kategorii:
Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania (F00–F99)
F. 84. Całościowe zaburzenia rozwojowe
F. 84. Grupa zaburzeń charakteryzujących się jakościowymi odchyleniami od normy w zakresie interakcji społecznych i wzorców komunikacji oraz ograniczonym i stereotypowym repertuarem zainteresowań i aktywności. Te jakościowe nieprawidłowości stanowią podstawową cechę funkcjonowania jednostki we wszystkich sytuacjach. W razie potrzeby należy użyć dodatkowego kodu w celu określenia współistniejących stanów chorobowych lub opóźnienia rozwoju umysłowego.
ADHD
Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, znany pod nazwą ADHD jest jednym z najczęściej pojawiających się zaburzeń wieku rozwojowego, występuje na całym świecie, niezależnie od kultury społeczeństwa czy poziomu jego rozwoju.
Zgodnie z terminologią amerykańską, jest to zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ang. Attention Deficit Hyperactivity Disorder), natomiast zgodnie z europejską nomenklaturą – zespół hiperkinetyczny (ang. Hyperkinetic Disorder).
W literaturze medycznej oraz psychologiczno-pedagogicznej można spotkać jeszcze określenia: zespół nadpobudliwości psychoruchowej (ADD); zespół nadruchliwości; zespół minimalnej dysfunkcji mózgu; zespół zaburzeń hiperkinetyczno-odruchowych; zaburzenie z deficytem uwagi i hiper aktywnością oraz ZDUN, czyli zespół deficytu uwagi i nadruchliwości.
Zaburzenia zachowania określane jako ADHD można zdefiniować jako nadmierną pobudliwość w sferze emocjonalnej, poznawczej i ruchowej, która zaburza prawidłowe funkcjonowanie i powoduje problemy w codziennym życiu. Typowymi objawami są: nadmierna impulsywność, zaburzenia koncentracji uwagi oraz nadruchliwość.
Rozpowszechnienie zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi u dorosłych w wieku 18-44 lata mieści się w zakresie 4,4-5,2%.
Do możliwych konsekwencji ADHD u tych dorosłych należą poważne zaburzenia funkcjonowania w pracy, rodzinie i życiu społecznym. Rozpoznanie opiera się na ocenie klinicznej na podstawie Klasyfikacji Zaburzeń Psychicznych (DSM i ICD). U dorosłych nasilenie osiowych objawów ADHD w postaci nadmiernej aktywności i impulsywności przeważnie zmniejsza się z wiekiem, a dominującą domeną objawową stają się zaburzenia uwagi.
Wiele objawów ADHD ma charakter nieswoisty i może nakładać się na objawy innych zaburzeń psychicznych. Co więcej ADHD często występuje u osób z wieloma innymi zaburzeniami psychicznymi, a u wielu dorosłych z ADHD stwierdza się obecność zaburzeń współistniejących. Zgodnie z klasyfikacją DSM-IV, aby móc postawić diagnozę ADHD u osoby dorosłej, konieczne jest ustalenie czy symptomy były obecne zarówno w dzieciństwie, jak i w wieku dorosłym. Nie jest konieczne rozpoznanie przez pacjenta wszystkich przykładów, aby uznać kryterium za obecne.
KLASYFIKACJA ZABURZEŃ NERWICOWYCH
Zaburzenia nerwicowe, związane ze stresem i pod postacią somatyczną (F40–F48)
Klasyfikacja europejska ICD 10
F40 Zaburzenia lękowe w postaci fobii
W tej grupie zaburzeń lęk wywoływany jest tylko lub przede wszystkim przez pewne określone sytuacje, które w rzeczywistości nie są groźne. W następstwie tego pacjent w charakterystyczny sposób unika tych sytuacji, a zetknąwszy się z nimi odczuwa przerażenie
F40.0 Agorafobia
F40.1 Fobie społeczne
F40.2 Specyficzne (izolowane) postacie fobii
F40.8 Inne zaburzenia lękowe w postaci fobii
F40.9 Fobie nieokreślone
F41 Inne zaburzenia lękowe
Głównym objawem tych zaburzeń jest lęk, który nie ogranicza się do żadnej określonej sytuacji. Występować mogą również objawy depresyjne i natręctwa, a nawet niektóre elementy lęku fobicznego, są one jednak wyraźnie wtórne lub mniej nasilone.
F41.0 Zaburzenie lękowe z napadami lęku [lęk paniczny]
F41.1 Zaburzenia lękowe uogólnione
F41.2 Zaburzenia depresyjne i lękowe mieszane
F41.3 Inne mieszane zaburzenia lękowe
F41.8 Inne określone zaburzenia lękowe
F41.9 Zaburzenia lękowe, nieokreślone
F42 Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne
F42.0 Zaburzenie z przewagą myśli czy ruminacji natrętnych
F42.1 Zaburzenie z przewagą czynności natrętnych [rytuały obsesyjne]
F42.2 Myśli i czynności natrętne, mieszane
F42.8 Inne natręctwa
F42.9 Natręctwa nieokreślone
F43 Reakcja na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne
F43.0 Ostra reakcja na stres
F43.1 Zaburzenie stresowe pourazowe
F43.2 Zaburzenia adaptacyjne
F43.8 Inne reakcje na ciężki stres
F43.9 Reakcja na ciężki stres, nieokreślona
F44 Zaburzenia dysocjacyjne [konwersyjne]
F44.0 Amnezja dysocjacyjna
F44.1 Fuga dysocjacyjna
F44.2 Osłupienie dysocjacyjne
F45 Zaburzenia występujące pod maską somatyczną
F48 Inne zaburzenia nerwicowe
F48.0 Neurastenia
Rodzaj objawów klinicznych tego zaburzenia bywa zmienny w zależności od czynników kulturowych, wyróżnia się jednak dwa główne rodzaje, często nachodzące na siebie. W jednym z rodzajów obserwuje się zwiększone zmęczenie po wysiłku umysłowym, często związane z pewnego stopnia zmniejszeniem wydolności zawodowej lub radzenia sobie z czynnościami dnia codziennego.
F48.1 Zespół depersonalizacji-derealizacji
F48.8 Inne określone zaburzenia nerwicowe
F48.9 Zaburzenia nerwicowe, nieokreślone
SKALA LĘKU SPOŁECZNEGO LEIBOWITZA
Skala lęku społecznego Leibowitza (The Leibowitz Social Anxiety Scale – LSAS) pozwala ocenić nasilenie objawów fobii społecznej oraz jej wpływu na codzienne funkcjonowanie. Podobnie jak w przypadku wielu testów jej wynik nie jest jednoznaczny z diagnozą fobii społecznej, stanowi raczej pomoc diagnostyczną dla lekarza psychiatry lub psychologa. Mimo to poniższy test na fobię społeczną można wykonać samodzielnie, by szacunkowo określić nasilenie dolegliwości.
Należy przeczytać opisy wszystkich sytuacji przedstawionych w tabeli i każdym przypadku odpowiedzieć na 2 pytania:
1. jak mocno doświadczam lęku lub strachu w tej sytuacji oraz
2. jak bardzo jestem skłonny unikać takiej sytuacji.
Odpowiedziom należy przypisać następujące punkty:
Strach lub lęk / unikanie sytuacji
0 = brak / 0 = nigdy (0%)
1 = łagodny / 1 = niekiedy (1 – 33%)
2 = umiarkowany / 2 = często (34% – 66%)
3 = silny / 3 = zawsze (67% – 100%)
Instrukcja: zsumować wyniki z kolumn „strach lub lęk” oraz z kolumny „unikanie”, tak aby uzyskać „łączną punktację”, co następnie należy porównać z następującymi przedziałami punktowymi:
Wyniki:
0 – 54 = brak fobii społecznej
55 – 65 = łagodna fobia społeczna
66 – 80 = umiarkowana fobia społeczna
81 – 95 = nasilona fobia społeczna
96 i więcej = bardzo nasilona fobia społeczna
Opracowano na podstawie:
Liebowitz MR. Social Phobia. Mod Probl Pharmacopsychiatry 1987;22:141-173
Obserwujesz u siebie podobne symptomy? Masz pytanie? Napisz lub zadzwoń.
RODZAJE ZABURZEŃ LĘKOWYCH
1. Fobia społeczna – fobia społeczna odróżnia się od nieśmiałości przede wszystkim występowaniem paraliżującego lęku, który uniemożliwia bądź poważnie utrudnia udział we wszelkich sytuacjach społecznych. Uczucie lęku i objawy somatyczne mogą nasilać się nawet na samą myśl o perspektywie narażenia na ekspozycję publiczną. Zwykle prowadzi to do unikania takich sytuacji i różnie zaawansowanej izolacji społecznej.
2. Fobie specyficzne – fobie specyficzne to zaburzenie objawiające się silnym i niewytłumaczalnym lękiem przed konkretnymi obiektami bądź sytuacjami. Osoby doświadczające ich zwykle zdają sobie sprawę z irracjonalności swoich lęków i wyolbrzymionego odczucia strachu, mimo to unikają wszelkiego kontaktu z bodźcami wywołującymi fobię. Fobii towarzyszą różne objawy fizjologiczne m.in. kołatanie serca, przyspieszony oddech, pocenie, obawa przed omdleniem.
3. Zespół lęku uogólnionego (GAD) – zespół ten charakteryzuje się nierealistycznym i przesadnym lękiem przed potencjalnym nieszczęściem bądź katastrofą, któremu towarzyszy niemal ciągłe zamartwianie się. Charakteryzuje się obecnością specyficznych objawów jak: napięcie mięśniowe, drażliwość, zaburzenia snu. GAD jest chronicznym i znacznie utrudniającym codzienne funkcjonowanie zaburzeniem. Dla jego zdiagnozowania objawy muszą występować przez większość czasu przez co najmniej pół roku. Przedmiotem zamartwiania się są często sprawy finansowe, stan zdrowia członków rodziny, a wykluczenie jednego powodu do niepokoju, powoduje pojawienie się kolejnego.
4. Lęk paniczny – osoba z tym zaburzeniem doświadcza nagłych ataków paniki (ok. 5-20 minutowych), intensywnych i przytłaczających epizodów silnego lęku, które przeżywa jako „nie do opanowania”. Zwykle towarzyszy im szereg objawów fizjologicznych (duszność, pocenie, drżenie ciała, płytki oddech, zawroty głowy, odrętwienie, mdłości, ból brzucha, lęk przed śmiercią, parestezje). Napady paniki są nagłe, nie związane z żadnym czynnikiem sytuacyjnym. Osoba doświadczająca lęku panicznego często boi się wystąpienia kolejnych ataków, dlatego unika miejsc, z których ucieczka mogłaby być utrudniona (często kino, supermarket, komunikacja miejska) – w takich przypadkach diagnozuje się lęk paniczny z agorafobią. Agorafobia może też występować bez napadów paniki. W takim przypadku osoba unika przebywania w miejscach publicznych w obawie przed wystąpieniem dolegliwości somatycznych – zawału serca, omdlenia.
5. Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (OCD) – podstawową cechą OCD jest powtarzające się występowanie obsesji i kompulsji, które są dotkliwe i czasochłonne (>1 h dziennie). Obsesje są niechcianymi, intruzywnymi, nieakceptowanymi i powtarzającymi się myślami, obrazami i impulsami, które są trudne do skontrolowania i powodują duży stres, nawet jeśli osoba doświadczająca tych myśli zdaje sobie sprawę z ich irracjonalności. Ich zawartość skupia się na martwiących, wzbudzających wstręt, pozbawionych sensu treściach jak brud, zanieczyszczenia, zarazki, nieakceptowane zachowania seksualne, obawa przed zrobieniem komuś krzywdy, potrzeba porządku i symetrii, itd.
6. Zespół ostrego stresu i zespół stresu pourazowego - zespół stresu pourazowego (PTSD) może wystąpić na skutek doświadczenia traumatycznego wydarzenia (wojna, napaść, wypadek komunikacyjny, katastrofa ekologiczna, znęcanie fizyczne lub psychiczne). Symptomy mogą obejmować ciągłe napięcie i trudności w odprężeniu się, koszmarne sny, powracające wspomnienia traumatycznego wydarzenia i usilne próby uniknięcia wszystkiego co jest z nim powiązane/kojarzone. Osoba dotknięta tym zaburzeniem ma problem z przypomnieniem sobie przebiegu traumatycznych zdarzeń, kłopoty z bezsennością, koncentracją, odczuwaniem pozytywnych emocji, szybko się denerwuje i irytuje, łatwo ją przestraszyć.
TEST:
Używając skali od 1- 5 oceń jak często zdarzają ci się następujące sytuacje: 1 - rzadko, 2 - czasami, 3 - często, 4 - bardzo często, 5 - cały czas.
1. Odczuwam napięcie
2. Czuje ze nie mogę się zatrzymać
3. Martwię się drobiazgami
4. Wyobrażam sobie najgorsze
5. Cierpię na ból głowy lub szyi, na problemy trawienne
6. Czuje ze serce wali mi w piersiach jak oszalałe, brakuje mi tchu lub jestem roztrzęsiony
7. Trudno mi usiedzieć w miejscu
8. Przejmuje się tym co inni o mnie pomyślą
9. Brak mi pewności siebie, jeśli chodzi o mój wygląd, inteligencję czy osiągnięcia
10. Jestem poddenerwowany lub spięty
11. Nudzi mi się
12. Nie jestem w pełni zrelaksowany
13. Martwię się ważnymi sprawami takimi jak pieniądze lub zdrowie
14. Mam problemy, żeby umówić się z kimś na randkę lub poprosić kogoś o pomoc
15. Denerwuje się publicznymi wystąpieniami
16. Jestem niespokojny w samolocie lub na wysokości albo tez w małych pomieszczeniach
17. Boje się pająków, węży, psów lub innych zwierząt
18. Denerwuję się w obecności rozzłoszczonych ludzi
CZYM JEST I PO CO NAM LĘK?
Lęk to stan psychiczny, w którym rodzi się poczucie zagrożenia spowodowane przez czynniki zewnętrzne lub wewnętrzne. Istnieje wiele rodzajów lęku. Każdy z nich przejawia się nieco inaczej.
Lęk jest zjawiskiem złożonym
Z pewnością zauważasz, że czasami myśli produkują się w Twojej głowie czasami bardzo intensywnie. Myślisz sobie o różnych rzeczach, chcesz zakończyć jedną myśl, a tu pojawia się wiele kolejnych. Są różne. Bywają myśli troskliwe, które przychodzą jak obrazy, jak pytania, na które nie masz odpowiedzi. Może dało się zaobserwować, że pod wpływem takiego myślenia, nie możesz spać, zaczynasz się źle czuć. Dlaczego tak jest? Dzieje się tak dlatego, że uczucia rodzą się pod wpływem myśli.
Mimo, że być może trudno w pierwszej chwili uwierzyć, to jednak lęk jest naturalnym stanem emocjonalnym pojawiający się w życiu.
Strach i lęk są emocjami, które nieodłącznie towarzyszą człowiekowi. W rozumieniu potocznym strach i lęk są zazwyczaj ze sobą utożsamiane. Strach jest emocją podstawową, a więc uniwersalną dla każdego człowieka. Można wskazać, iż lęk odnosi się do wewnętrznego stanu człowieka.
Czym różni się lęk od strachu? Strach w przeciwieństwie do lęku ma określony przedmiot, którego się boimy, który można zobaczyć, analizować. Paleta rzeczy i spraw, których ludzie się boją jest dość rozległa. Natomiast lęk trudno odnieść do konkretu. Słownik psychologii określa „lęk” (anxiety) jako: „niejasny, nieprzyjemny stan emocjonalny charakteryzujący się przeżywaniem obaw, strachu, stresu i przykrości”.
Lęk jest reakcją na sytuacje postrzegane jako niebezpieczne
Lęk jest reakcją na sytuacje spostrzegane jako niebezpieczne. Zatem pomaga nam odczytać przygotować się na niebezpieczeństwo. Mobilizuje cały organizm, aby sobie z tym poradził. Jednak nie zawsze postrzegane niebezpieczeństwo jest nim w istocie. Czasami odczuwamy za dużo lęku. Odczuwamy lęk o nasze zdrowie i naszą przyszłość niemal cały czas. Co dzieje się wtedy, gdy jest go za dużo, kiedy natężenie lęku nie jest adekwatne do sytuacji?
U niektórych osób stan niepokoju utrzymuje się:
nawet kiedy nie ma zagrożenia
dłużej i
jest bardziej nasilony, nawet jeśli stresujący moment dawno minął.
Była pozornie zdrowa i bardzo o siebie dbała …
Dorota była na pozór zdrową osobą, od dziecka bardzo dbała o zdrowie, wszyscy w jej domu dbali. Babcia zawsze mówiła, że to ważne, żeby człowiek dbał o siebie i unikał używek i tego, co mu szkodzi. Dlatego Dorota dbała o dietę, ćwiczyła, gotowała zdrowo dla swojej rodziny i dbała o higienę. To przecież normalne. Robiła to, by dbać o siebie i bliskich, ale też, aby ustrzec się od złego, od chorób, niebezpieczeństwa i…. jak mawiała jej babcia „tego, co może zaszkodzić i uważaj!”
Zdarzenie
Pół roku temu była świadkiem wypadku rowerzysty z samochodem. Bardzo się wówczas wystraszyła, myślała, że dostanie zawału. Od tamtej pory ciągle miała wrażenie, że coś jest nie tak z jej sercem i zaczęła je badać.
Jednocześnie od jakiegoś czasu zauważyła, że mimo iż tak dba o dietę i ćwiczy, to czuje się ciągle zmęczona, wyczerpana i obawia się, że jej serce jakoś dziwnie bije. Koncentrowała się na tym coraz intensywniej i zaczęła się nieustannie obawiać zawału. W końcu udała się do lekarza, potem do kardiologa, zrobiono badania, wykluczono chorobę serca i skierowano Dorotę na konsultację do psychologia i psychiatry. Tam została zbadana, przeprowadzono dogłębną diagnozę i dowiedziała się, że cierpi na zaburzenia lękowe. Wiele zaburzeń lękowych.
Lęk jest zjawiskiem złożonym - aspekty lęku
fizjologiczny (ciało)
poznawczy (myśli)
behawioralny (zachowanie)
ZABURZENIA OSOBOWOŚCI
"Głęboko zakorzenione i utrwalone wzorce zachowań, przejawiające się mało elastycznymi reakcjami na różnorodne sytuacje indywidualne i społeczne oraz reprezentujące skrajne albo znacząco odmienne w porównaniu z przeciętnym w danej kulturze sposobem spostrzegania, myślenia i odczuwania” ~ WHO
"Zaburzenie osobowości (łac. perturbatio personalitatis , ang. personality disorder zaburzenie psychiczne, którego istotnymi cechami są głęboko zakorzenione, trwałe, nieprzystosowawcze wzorce relacji ze środowiskiem, myślenia o nim i postrzegania go, ukonstytuowane tak dalece, że powodują trudności w funkcjonowaniu społecznym i behawioralnym." ~ Kurcz i inni, Słownik psychologii, Wyd. 2, Warszawa: Scholar
Zaburzenia osobowości DSM:
A. Stały wzorzec zachowań i doświadczania emocji , który różni się znacząco od tego, co jest oczekiwane w danym kręgu kulturowym. Wzorzec ten jest wyrażony w co najmniej 2 obszarach:
1. Postrzeganie (tzn. sposób postrzegania i interpretowania samego siebie, innych osób, wydarzeń).
2. Wyrażanie emocji (tzn. zakres, intensywność, chwiejność, i adekwatność odpowiedzi emocjonalnej).
3. Funkcjonowanie w relacjach międzyludzkich
4. Kontrola impulsów
B. Opisany stały wzorzec jest pozbawiony elastyczności i dominuje w sytuacjach dotyczących danej osoby i w sytuacjach społecznych.
C. Stały wzorzec powoduje istotne klinicznie cierpienie lub upośledzenie w funkcjonowaniu społecznym, zawodowym lub w innych obszarach.
D. Wzorzec jest niezmienny i utrzymuje się przez długi czas , a jego początek bywa kojarzony co najmniej z wiekiem dorastania lub wczesnej dorosłości.
E. Występowanie opisanego wzorca nie może być lepiej wyjaśnione poprzez interpretowanie go jako objaw lub skutek innego zaburzenia.
F. Zakłócenie nie jest spowodowane fizjologicznym działaniem substancji np. Substancji nadużywanej, przyjmowanego leku) albo stanem ogólnomedycznym (np. urazem głowy).
Klasyfikacja zaburzeń osobowości:
Zgodnie z międzynarodową klasyfikacją zaburzeń psychicznych (ICD-10) wyróżnia się są następujące odmiany specyficznych zaburzeń osobowości:
osobowość paranoiczna,
osobowość schizoidalna,
osobowość dyssocjalna,
osobowość chwiejna emocjonalnie (w tym typ impulsywny i typ borderline),
osobowość histrioniczna,
osobowość anankastyczna,
osobowość lękliwa (unikająca),
osobowość zależna.
Z kolei w klasyfikacji DSM IV wyróżnia się:
zaburzenia osobowości typu A: paranoiczne, schizoidalne, schizotypowe,
zaburzenia osobowości typu B: antyspołeczne, z pogranicza (borderline), histrioniczne, narcystyczne,
zaburzenia osobowości typu C: unikowe, zależne, obsesyjno-kompulsyjne.
DEPRESJA
Nastała era melancholii i paradoksalnie zagrożeni są nią ludzie coraz młodsi. Na ogół uważano się, że depresja uwarunkowana jest niepomyślnymi sytuacjami w życiu. Dane dotyczące depresji u coraz młodszych ludzi napawają lękiem. Na zaburzenie depresyjne składa się: poczucie winy, smutek, poczuci bezradności i bierność.
Depresja i zaburzenia depresyjne
Depresja charakteryzuje się obniżeniem nastroju, utratą zainteresowań i odczuwania przyjemności, spadkiem energii i poczucia własnej wartości, zaburzenia motywacji, pesymistycznym patrzeniem w przyszłość i utrwalaniem/umacnianiem negatywnych przekonań (negatywny dialog wewnętrzny), przeświadczeniem o własnej winie za wszelakie zdarzenia, objawy fizyczne (zaburzeniami snu- trudności w zasypianiu i przebudzanie się wczesnym rankiem, zmęczenie w ciągu dnia, brak apetytu, brak zainteresowania seksem) oraz trudnościami w koncentracji. Depresji często towarzyszą objawy lęku. Zmiany widoczne są także w otoczeniu- nawet pozytywna komunikacja w domu, związku jest odbierana, filtrowana przez taką osobę jak negatywna, spotyka się z negatywną reakcją.
Oznaki i symptomy depresji: Mamy do czynienie z czterema grupami objawów depresji: zaburzenia nastroju, zaburzenia myślenia, lub poznawcze, motywacyjne, i fizyczne.
Oznaki i symptomy depresji:
zwykle gorsze samopoczucie rano
utrata zainteresowań lub zadowolenia w zakresie aktywności zwykle sprawiających przyjemność
brak radości w stosunku do aktywności, które wcześniej cieszyły
wcześniejsze niż zwykle poranne budzenie się
oprócz smutku i poczucia winy pojawia się też niepokój
brak przyjemności i radości z życia
utrata zainteresowania czynnościami, które kiedyś dawały satysfakcję
negatywne myśli zaburzają obraz samego siebie
W depresji człowiek odczuwa między innymi: smutek, bierność, zaburzenia snu i odżywiania. W depresji stwierdza się triadę poznawczą autorstwa Aarona Becka, czyli występowanie negatywnych myśli dotyczących siebie, otoczenia i przyszłości.
Triada Becka zaburzeń poznawczych w depresji:
Negatywny wizerunek siebie („rzeczy są złe, ponieważ ja jestem zły”)
Negatywna ocena wszelkich doświadczeń (wszystko zawsze było złe)
Negatywny obraz przyszłości (przewidywanie niepowodzeń)(Kaplan, Sadock, 1995)
Wg ICD-10 epizod depresyjny trwa przez co najmniej 2 tygodnie.
Przyczyny depresji. Depresję mogą powodować różne czynniki biopsychospołeczne. Do czynników biologicznych zaliczamy skłonności dziedziczone w genach, zaburzenia neuroprzekaźnictwa w mózgu, obecność chorób somatycznych, bądź też uzależnień od środków psychoaktywnych i stosowanie pewnych leków. Czynnikami psychologicznymi odgrywającymi dużą rolę w etiologii choroby są np. wydarzenia traumatyczne, „niezdrowe” relacje wewnątrzrodzinne. Istotny jest także aspekt społeczny obejmujący wsparcie społeczne, sytuację w szkole, w pracy, warunki materialne oraz poczucie samotności. Należy mieć na uwadze, że u jednej osoby można stwierdzić (i często stwierdza się) kilka czynników powodujących depresję
Depresja w liczbach:
na depresję choruje 350 mln ludzi na świecie
83 mln w Europie
1,5 mln w Polsce
to jest 5% ludności świata
27% ludności Europy
4% ludności Polski
najczęściej diagnozowana w przedziale między 20 - 40 lat
na depresję choruje 2 razy więcej kobiet niż mężczyzn
11% młodzieży do lat 18 cierpi na depresję
szacuje się, że około 50% pacjentów z depresją nigdy nie trafi do psychiatry
Leczenie depresji: psychoterapia i farmakoterapia
ZABURZENIA NASTROJU
Być może jesteś rozdarta/ -y między trudną i bolesną przeszłością, niemożliwością podjęcia decyzji czy brakiem sensu życia…i masz wrażenie, że tylko Ty jesteś w tak trudnym położeniu, nic bardziej mylnego!
Klasyfikacja zaburzeń nastroju (zaburzenia afektywne):
Zaburzenia afektywne to grupa zaburzeń psychicznych o złożonym pochodzeniu, w przebiegu których występują: zmiany nastroju, zmiany aktywności psychicznej i ruchowej, różne dolegliwości z ciała.
Istnieją 2 duże klasyfikacje zdrowia psychicznego: Klasyfikacja DSM-V wydawana przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne i Klasyfikacja ICD wydawana przez Światową Organizację Zdrowia (WHO).
Według ICD 10 zaburzenia nastroju [afektywne] (F30–F39) to: zaburzenia charakteryzujące się przede wszystkim zmianą afektu lub nastroju w kierunku depresji (z towarzyszącym niepokojem lub bez niepokoju) lub nastroju podwyższonego. Zmianie nastroju towarzyszy zazwyczaj zmiana napędu; większość pozostałych objawów jest albo wtórna, albo zrozumiała w kontekście zmiany nastroju i aktywności. Większość tego typu zaburzeń ma charakter nawrotowy, a ich epizody często bywają spowodowane przez stresujące wydarzenia lub sytuacje.
F30-F39 ZABURZENIA NASTROJU - podział wg ICD-10:
F30 Epizod maniakalny
F31 Zaburzenia afektywne dwubiegunowe
F32 Epizod depresyjny
F33 Zaburzenia depresyjne nawracające
F34 Uporczywe (utrwalone) zaburzenia nastroju (afektywne)
F38 Inne zaburzenia nastroju (afektywne)
Najprostszy podział obejmuje depresję bez epizodu maniakalnego i depresję z epizodem maniakalnym (choroba afektywna dwubiegunowa).
DSM V dzieli zaburzenia nastroju na zaburzenia depresyjne, manię i zaburzenia dwubiegunowe.
ZBIGNIEW KUCEWICZ. Wszystkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie treści oraz zdjęć zabronione. Obowiązek informacyjny przed wyrażeniem zgód na przetwarzanie danych (zobacz). Przed zakupem sprawdź również Regulamin sklepu >>, Regulamin wizyt online >>. Realizacja: Plutowski.pl
ODWOŁANIE WIZYTY: Pamiętaj, aby w przypadku braku możliwości skorzystania z umówionej sesji, odwołać ją najpóźniej 48h przed jej terminem. Brak odwołania wizyty w określonym czasie zobowiązuje do opłacenia pełnej kwoty za sesję.
SKONTAKTUJ SIĘ Z NAMI
Serdecznie zapraszamy do kontaktu w celu wstępnego omówienia Twojej sytuacji, ustalenia kierunku wsparcia oraz dogodnego terminu na wizytę.
Standardy Ochrony Małoletnich w Centrum:
CENTRUM TERAPII I ROZWOJU OSOBOWOŚCI
Pracujemy z pacjentami cierpiącymi z powodu zaburzeń emocjonalnych, nastroju i zachowania, pomagamy w kryzysie psychicznym i radzeniu sobie z trudami życia.